wisselend bewolkt, afwisselend werk..

Blog 3.

Om de een of andere reden kunnen mijn volgers zich niet goed melden ! Ik kan het in de instellingen niet vinden.

Mail rustig naar djungst5@gmail.com  . Als ik verbinding heb, krijg je antwoord !

Wisselend bewolkt, wisselend bevredigend in het werk.

Elke dag zon, soms behoorlijk warm, maar aan het eind van elke dag ook stevige onweersbuien.  Eerst gerommel in de verte en dan na een half uur weer de plensbuien, en is de stoffige weg een modderzooi.De klei zit een centimeter dik onder je schoenen. Electra en telefoon vallen soms uit, vaak niet lang, maar soms is het internet er dan wel een halve of hele dag uit. Er is hier maar één provider, ETC, van de staat, zodat er geen concurrentie is op kwaliteit of klantvriendelijkheid. Dus als er internet is , moeten we maar snel alle vier onze berichten ophalen en verzenden. Dus alles klaar zetten in PDF of Word bestanden, knippen, plakken en weg ermee, 

Het werk is zoals het weer, er wisselend, soms beroerd. Maandag 21 oktober, was een rampendag, black Monday zoals Tesfaye het noemde toen we blazend thuis kwamen. Door het vaccinatieprogramma zijn bijna alle nurses  “uitbesteed”  aan het volle programma op scholen en health  centers. Alle mensen tot 30 jaar, van de 90 miljoen, dus de helft van de bevolking, worden tot zaterdag 26 oktober  ingeënt. 

de inenetingscampagne 

De tandarts heeft niemand om te assisteren of om te helpen, ik kwam in een kliniek waar één nurse voor vacccinaties weg was, de andere was ziek ( fibroïds, of vleesbomen met bloedingen), en de Indische sister Yudaya,  de ”in charge” ofwel kliniekhoofd (ook nurse), congregatie Helpers of Mary,  stond met smart op mij te wachten. De wachtkamer zat overvol, zeker 30 mensen, “het is maandag altijd zo druk”, of ik het spreekuur maar even wilde doen. Ik kom toch voor onderwijs ? Maar omdat de sister geen onderwijs wilde en er geen andere nurses beschikbaar waren, heeft zij voor mij vertaald , en ik heb alle patiënten bekeken en behandeld. Het was ook meteen raak, een oude vrouw met een gebroken heup, maar dat bleek al een jaar zo te zijn, ze kwam in een draagstoel, en moest na onderzoek er weer in. Onhandigheid troef. Dus ik heb het oude dametje maar in mijn armen genomen en in de draagstoel gezet, ze woog geen 40 kg meer. Opereren ? na zo’n tijd en zonder geld  is uitgesloten.

Toen kwam een moeder met een baby van 2 weken die niet wilde drinken. Tot mijn grote schrik na het opzij schuiven van de doeken, een heel duidelijk prematuur baby’tje. 1200 gram !!  Het was apathisch, gedehydreerd, de hartslag lag rond de 60, en was niet te prikkelen tot enige zuigreactie. Toen kwam het verdere verhaal: het was de helft van een tweeling, de andere was al overleden in het ziekenhuis vlak na de bevalling. Waarom dan naar huis ? Geen antwoord. Onze chauffeur opgeroepen en moeder, grootmoeder en kind met 200 Birr naar het ziekenhuis, om te proberen of er wat te redden valt, sombere prognose, morgen opzoeken. 

Een jonge vrouw met een grote tumor in de borst moest ik ook verwijzen. Het blinde meisje van 13 met een waterhoofd kan echt niemand meer helpen, maar ouders willen het toch horen van de faranj-dokter. Tesfaye had medelijden met ons, “Black Monday”, tomorrow  cann’t be worser, you like a beer ?

Tegen half vier waren de ruim 40 patiënten  allemaal gezien. Veel worm- en huidziekten. Yudaya was een en al onrust, liep honderd keer de spreekkamer uit, bemoeide zich overal mee. Of ik niet het voedselprogramma wilde sponsoren, of weet ik niet allemaal. Helemaal gaar tegen vijf uur thuis.  Chris echter moest lang wachten, haar kliniek had 6 patiënten , en pas op de terugweg konden we haar oppikken.  De tandarts was helemaal uit zijn humeur, wel veel klanten maar geen hulp.

Dinsdag naar het ziekenhuis, het kindje was een uur eerder overleden, moeder leek er niet echt rouwig onder, de hoofdzuster had hetzelfde idee. Wat zou de toekomst anders brengen voor zo'n kindje ?  

Woensdag had ik wel nurse Dawide om mee samen te werken. Ruim 50, stevig, en heel erg vaardig. Ze maakt goed contact, vraagt goed door en haar onderzoek is ook heel goed.   Deze dagen zijn minder druk en minder vermoeiend. Morgen is  er zwangerenspreekuur, ANC Ante Natal Care. Ik ben benieuwd hoe dat hier gaat, want de moeder- en kindsterfte rond de bevalling is hier enorm. Oorzaken: armoede (transport kost geld),  de enorme afstanden, soms 3 uur tot 2 dagen lopen, het niet gewend zijn in een health center assistentie te zoeken,  zeg maar de awareness, en vaak ook het gebrek aan goede begeleiding.  Ik heb de zwangerschapskaart gezien, die voldoet aan geen enkele eis van de WHO of Ethiopische overheid. Daarom ben ik op de terugweg langs het hoofd van de regio gezondheidszorg gereden , even met hem gesproken. Hij is wel enthousiast over Konchi,  hoort ook van de mensen dat ze er erg tevreden over zijn. Hij vindt de kwaliteit beter dan die van zijn eigen health center, waar de attitude en commitment lager liggen. Hij geeft me de zwangerschapskaarten mee die ze daar gebruiken, alleen flinterdun papier… toch wil ik voorstellen die te gebruiken. 

Wat betreft patientenaantallen moet dit echt een health center worden, maar waar moet het geld vandaan komen ? Kosten voor de bouw 3 ton. De potentiële hoofdsponsor Jong Volker Wessel  heeft zich teruggetrokken, en dat terwijl voor het extra personeel voor 3 jaar al geld door iemand is toegezegd.

De tandarts had gelukkig assistentie, beter humeur, plannen met hem besproken hoe we de opleiding tandheelkunde aanpakken.

Donderdag weer op pad, eigenlijk vandaag een klinische les over diarree, maar ik ben benieuwd of er voldoende toehoorders zijn. De andere nurse is nog steeds op campagne, ze maken geen haast want ze krijgen extra daggeld. Tot de thee 15 patiënten , daarna het zwangerschapsspreekuur, een oude hobby van mij. Er komen 8 zwangeren, en op een roze kaart staan de data van de consulten gepriegeld, de vakjes te klein, en veel vakken ontbreken. Er staat geen voorgeschiedenis op. Ik forceer het een beetje, en gebruik de nieuwe kaart, model voor alle health-centers, er bleek nota bene een stapel  klaar te liggen, van stevig papier. “Dat hadden we nog niet ingevoerd”, nu dus maar. Volgende week komt ook de verloskundige, die eea kan toelichten en trainen, ik maak vast een begin. Verbazingwekkende uitkomsten. Twee van de acht moeders hadden een kind rond de bevalling verloren, maar dat stond nergens genoteerd. Eén van de moeders was er zelf bijna onderdoor gegaan, ook nergens genoteerd. In en gesprek met de nurse kwam ze ook tot de conclusie dat er een hoog risico bevalling kan komen.  En toch loopt het aantal bevalling in de kliniek terug. Reden? De overheid laat alle bevallingen gratis gebeuren, bij de zusters is het 100 Birr, want de gloves, het spuitje, de naald, het ampulletje en de overuren moeten toch betaald worden. € 4 dus. En controle van urine en Hb dan? Kost allemaal geld en sommigen hebben dat niet. Een snelle rekensom leert dat de als er 200 bevallingen gratis mogelijk zijn, dat dat 20.000 Birr of € 800 kost. En voor de ANC controles 200 x 40 Birr, dus komt er nog € 320 bij. Voor ruim € 1100 kunnen 200 vrouwen onder begeleiding bevallen, met een auto in de buurt om ze in noodgevallen naar het ziekenhuis te brengen. Wat wil je nog meer ? Ik heb de zuster de toezegging maar gedaan dat Equator Medicare dat gaat betalen. Ik hoop dat ik dan meteen van het gezeur om allerlei andere zaakjes af ben.  De zuster en de nurse waren enthousiast, zagen de voordelen ervan in, en brengt hen een kwaliteitsslag.

Vlak bij de kliniek van Derge / Nekemte was een groot gebouw neergezet, niemand wist wat het was, Rob was er maar eens binnengestapt, en het blijkt een revalidatiecentrum te worden van de overheid, maar er is nog geen stroom.  Het internationale Rode Kruis zorgt voor inhoudelijke inbreng. Toevallig was er een patiëntje met een kunstbeen in Konchi, waar de voet alle kanten op kon, daar kun je natuurlijk niet mee lopen.  Ze moest naar Addis om eea te herstellen, veel kosten, en 3 dagen weg. Waarom niet Derge geprobeerd ? De mensen en spullen zijn er, maar dit moet toch zonder stroom kunnen ?  Ik heb haar op de terugweg maar meegenomen. Er was eerst niemand maar na wat telefoontjes kwamen er mensen, en die hebben de zaak weer in orde gebracht, we zijn steeds welkom ! Normaal wordt zo’n kind door het Liliane fonds in een kliniek in Addis geholpen.

De stadse bewoners staan  in schril contrast met kleine boeren die met ezels, beladen met takkenbossen, houtskool, of balen hooi (voor in de lokale matrassen !) de stad binnenkomen, en vaak nog armer, vrouwen van alle leeftijden in lompen, op blote voeten door de modder of over de puntige keien, met ook een stapel brandhout of hooi op de rug. Donderdag en zaterdag zijn de marktdagen. Als we donderdag om 8 uur de stad uitrijden, zien we ze lopen, sjouwen, op weg naar Nekemte, 2-3 uur lopen en dat voor een paar birr, zeg maar 40 cent.  We mogen bijna overal fotograferen, het even laten zien van het resultaat  is hun beloning, met veel gegiechel . Kinderen vragen soms om een foto, en drommen daarna om je heen om de foto te zien. Soms levert dat ook merkwaardige reacties op. Lopend langs een “nieuwe kerk”, gospel type, maakten we een paar foto’s, honderd meter verder lopend, komt er een jonge man ineen zilveren gilet en glimmende schoenen scheldend achter ons aan, of we wel een license, vergunning hebben te fotograferen, hij gaat te keer, zonder enige mogelijkheid tot antwoord.  De nieuwe ouderling. Arme sloebers in de kerk, de voorganger en kornuiten in mooie kleren, gouden brilletjes en een grote auto voor de deur.

Vrijdag  spreekuur tot één uur, de klinische les was niet doorgegaan, maar er waren diverse praktijkvoorbeelden waar ik de les aan kon ophangen. De beruchte typhoid, een ernstige salmonella infectie, gepaard gaan met ernstig ziek zijn en echt heel hoge koorts, is iets waar veel patiënten mee aan komen zetten. Maar alle beetjes verhoging in combinatie met (soms bloedrige ) diarree, zijn juist géén typhoid: daar hoort de eerste week géén diarree bij. Soms geven de nurses maar toe aan de wens van patient: een zgn Widal test ( die héél lang positief blijft) en een kuurtje ciprofloxacine willen ze allemaal. Een jonge vrouw met een groot pakket lymfeklieren achter het linker sleutelbeen, verdacht, TB of Non-Hodgkin ?

 De babyweegschaal van onze dochter Suzanne heb ik aan Konchi gegeven,  voor de verloskamer. 

In het “nieuwe” schema hoor je een pasgeborene ook te wegen, toch? Ik heb nog divers instrumentarium , dat komt volgende week.

Zaterdag met Eric mee naar de dovenschool, die de 156 kinderen heeft gecontroleerd. Bijna de helft kreeg advies voor tandsteenverwijdering, een kwart moet terugkomen voor gaatjes, en/of extracties. Planning voor het dental preventie programma verder uitgewerkt, maandag daarmee naar de zonal health officer. En met Chris me gebogen over het uitzendschema van februari t/m juli.

Zondagmiddag zal Annet, de verloskundige arriveren, ze heeft thuis veel voorbereid, we denken dat ze heel veel adviezen en onderwijs kan geven, om de intussen bekende hoge moeder- en kindsterfte te reduceren.